● Kaplica św. Benigny (1) została wybudowana w 1669 roku z polecenia hrabiego Jerzego Leonarda Collony de Fels. On też był fundatorem tej kaplicy i sprawował nad nią patronat. Usytuowana była w południowej części wioski, na wschód od głównej drogi prowadzącej do oddalonego o kilkaset metrów kościoła  parafialnego. Kaplica była orientowana, murowana z kamienia łamanego, z zewnątrz uzupełnionego cegłą i otynkowana. Była to budowla barokowa, jednonawowa, zamknięta absydą z pięcioma półkolistymi, zamkniętymi oknami. Do kaplicy wchodziło się przez jedyny łukowy portal z dwoma pilastrami (wykonany z piaskowca), umieszczony na osi fasady. Dzwi były okute ze skośną kratownicą z listew z rozetami w polach, pochodziły z XVII wieku. W niszy nad portalem znajdowała się kamienna, późno gotycka płaskorzeźba św. Krzysztofa pochodząca z 1515 roku, wyrzeźbiona w piaskowcu. W szczytowej części fasady nad portalem umiejscowione zostały trzy slepe nisze okienne, związane jednym wspólnym trójdzielnym łukiem. Nad całą kaplicą pokrytą dwuspadowym dachem dominuje mała, smukła wieżyczka zwieńczona krzyżem, a przeznaczona dla sygnaturki. Wokół kaplicy był cmentarz otoczony drewnianym płotem.

 

 

Kaplica została konsekrowana 4 lutego 1671 roku, z upoważnienia biskupa Sebastiana Rostocka przez archiprezbitera Adama Kowata z Toszka.

 

Kronika parafialna podaje, że ołtarz był poświęcony Najświętrzej Maryi Pannie, której święto obchodzono 13 lutego bardzo uroczyście. Parę lat później to święto zostało zapomniane i tylko w tym dniu odprawiana była Msza św. Na innym miejscu kronikarz podaje, że obraz ołtarzowy przedstawia Matkę Boską Dobrą.

 

Prezbiterium kaplicy było jednoprzęsłowe i zamknięte trójbocznie. Nawa główna w rzucie zbliżona do kwadratu, dwuprzęsłowa, szersza i wyższa od prezbiterium. Wnętrze kaplicy podzielone było pilastrami. Sklepienie w prezbiterium i w nawie było krzyżowo – kolebkowe, nad absydą trójpolowe, na zwężających się gurtach. Tęcza zamknięta łukiem półkolistym. Podłoga wyłożona płytami kamiennymi. W zachodniej części kaplicy znajdował się chór muzyczny, wsparty na dwóch drewnianych słupach, na nim organy pochodzące z 1780 roku. Barokowy ołtarz w kaplicy został wykonany w 1669 roku. Odnowiony został w roku 1795 i 1900. Ołtarz umieszczony został w prezbiterium kaplicy. Na murowanej podstawie, ustawiono zasadniczą część ołtarza, na który składały się też dwie wysunięte nieco do przodu kolumny. Pomiędzy nimi, w części centralnej w ośmokątnej barokowej ramie, umieszczony został późniejszy obraz św. Benigny namalowany na płótnie. W predelii, na podłużno – owalnym polu, przedstawiony zoswtał obraz Ostatniej Wieczerzy z XVII wieku, wykonany techniką olejną na desce. Ołtarz zwieńczony był obrazem Czarnej Madonny z Dzieciątkiem Jezus, umieszczony w starej kwadratowej ramie. Kaplica wyposażona była w parametry liturgiczne, bieliznę kielichową i ołtarzową oraz szaty liturgiczne potrzebne do sprawiania Eucharystii.

 

Przy kaplicy istniała fundacja pochodząca od hrabiego Jerzego Leonarda Colonny, który był właścicielem dworu w Tworogu. Wynosiła ona 100 florenów. Na taką sumę był uposażony stały kapelan, który miał obowiązek odprawiać w kaplicy codziennie Mszę św. W intencjach m. in. biskupa (dwa razy w tygodniu) oraz fundatora i jego zmarłego ojca (2). Z biegiem lat kaplica ta była obsługiwana z mniejszą częstotliwością. Jednak praktyka ta przetrwała do 1792 roku.

 

Zobowiązania co do odprawiania codziennej Mszy św. zostały przez Kurię biskupią ograniczone do dwóch Mszy św. w tygodniu. Był pewien okres w dziejach kaplicy kiedy nie było kapelana, a zobowiązania wynikające z fundacji przejął wikary parafii Wiśnicze, na terenie której się kaplica znajdowała.

 

Jeden z następców fundatora kaplicy hrabia Filip von Colonna odmówił dalszego płacenia 100 florenów dla fundacji kaplicy św. Benigny. Swoje posunięcie motywował tym, że obowiązek fundacji miał istnieć tylko do momentu wymarcia spadkobierców a nie przeszedł na kupców dworu w Tworogu. Jednak pod wielkimi naciskami urzędników podatkowych i naciskom kapelanów hrabia postanowił dalej wypłacać należną sumę pieniędzy.

 

Kapelanowi zostało przekazane mieszkanie i ogród w pobliżu kaplicy oraz małe pole. Jednak hrabia Filip von Colonna zabrał mieszkanie kapelaowi przekazując je ogrodnikowi, który miał służyć do Mszy św. W zamian hrabia ofiarował kapelaqnowi inne mieszkanie. Do kaplicy należało jeszcze jedeno pole, które najpierw uprawiał nauczyciel zobowiązany służyć kapelanowi, później jedenak zostało ono przekazane organiście za tę samą służbę.

 

Fundator kaplicy życzył sobie, aby kapelanami byli księża pobożni i wzorowi. Do końca nie można ustalić kolejności księży kapelanów przy kaplicy św. Benigny w Świbiu.

.

(1) Trudno określić czy nazywać Ją świętą czy błogosławioną. Kronika parafialna określa Ją jako świętą. Inne opracowania – jako błogosławiona. Więcej informacji na temat patronki tejże kaplicy można zaczerpnąć w: Dictionnaire d´historie et de geographie ecclesiastiques, red. A. Baudrillart, t. VII, Paris 1934, s.1319; H. Fros, F. Sowa, Twoje imię. Przewodnik onomastyczno – hagiograficzny, Kraków 1979, s. 138; A. Witkowska (red), Nasi święci. Polski słownik hagiograficzny, Poznań 1995, ss. 107-111; A.Ciesielski, Rys historyczny kultu bł. Benigny, Collectanea Theologica 38 (1968) nr 2, ss. 177-180; T. Fitych, Błogosławiona Benigna, w: Bitwa legnicka. Historia i tradycja, red. W. Korta, Warszawa – Wrocław 1994, ss. 376-405.

 

(2) “Postanowienie wysoko i szlachetnie urodzonego Pana Jerzego Leonarda, hrabiego Vels, pana na Tworogu, Świbiu itd. Na wieczną rzeczy pamiątkę: W zbudowanej kaplicy w Świbiu ku czci św. Benigny zwanej ma się odprawiać dziennie jedna Msza św. za duszę fundatora i w drugiej intencji, która jednak nie jest wyjawniona. Czcigodny kapelan wspomnianej kaplicy, ks. Paweł Mikołaj ową fundację przyjął i zobowiązał się do pobożnego, według możliwości, wypełnienia przyjętych zobowiązań. Postanawiam: Jako wynagrodzenie fundowane z moich dóbr tworogowskich będzie w przyszłości na mój koszt utrzymywane przydzielone mu mieszkanie do tego celu w Świbiu zbudowane. Do tego dołączam grunt, na którym można wyśiać jeden korzec ziarna, jakiekolwiek ze swoich wydatków i przychodów uprawiać i zasiać by zechciał. Dodajmy że będzie mógł w letnim czasie dwie krowy do mojej świbskiej trzody dołączyć, po ustaniu zaś czasu wypasu, niechaj według własnego upodobania krowy swe na własny koszt utrzymuje. Przeznacza się dalej jemu w gotówce rocznie sto florenów reńskich po 60 krajców na floren, które bez opieszałości i bez opornego przeciągania moich urzędników mają być mu wypłacone. Drewno dla ogrzania domu potrzebne, zostanie dostarczone i przywiezione przez moich poddanych na rozporządzenie wójta mojego w Tworogu, jako darmowy dar, w odpowiednim czasie i dla pożytku kapelana. Zważywszy, do jakich powinności jako fundator z własnej woli się zobowiązałem, dokument własnoręcznie podpisałem i moją rodzimą pieczęcią zabezpieczyłem. Działo się to w Tworogu 19 maja 1686”. Łacińska kopia tego tekstu pochodzi z 1720 roku. Tekst ten przetumaczył ks. Henryk Grawelczyk. Por. A. Nowack, dz. cyt. S. 132; W. Hoscheck. dz. cyt. ss 127, 274; Visitationsberichte, s. 84.

 

Tekst: ks. Zygfryd Pluta

​

Kaplica w środku: Michalina Molek